อีกหนึ่งปัญหาในช่องปากที่หลายคนเลี่ยงไม่ได้ ก็คือ คราบหินปูน ที่เกาะตามผิวฟันของเรา เสี่ยงเหงือกอักเสบ บางคนอาจมองข้ามการรักษาเพราะคิดว่าเป็นเรื่องเล็กน้อย ขณะที่ความจริงแล้วปัญหาดังกล่าวอาจนำมาสู่กลิ่นปากและเหงือกอักเสบ หรือปัญหาช่องปากอื่น ๆ ได้อย่างคาดไม่ถึง
คราบหินปูนคืออะไร?
คราบหินปูน ที่เกาะตามฟันของเรานั้น เสี่ยงเหงือกอักเสบ มักเกิดจากเชื้อแบคทีเรียในช่องปาก ทำปฏิกิริยากับโปรตีนหรือเศษอาหาร ที่ตกค้างตามซอกฟัน ทำให้เชื้อแบคทีเรียเจริญเติบโตและผลิตกรดบางอย่างมาทำลายผิวเคลือบฟัน หลังจากนั้นก็จะสร้าง หินปูน ขึ้นมาเพื่อให้แบคทีเรียนี้สามารถเกาะติดกับผิวฟันได้อย่างแน่นหนา คราบหินปูนถูกเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “หินน้ำลาย” มีลักษณะเป็นของแข็งเกาะอยู่บนผิวฟัน ซอกเหงือก ซอกฟัน และขอบฟัน โดยตอนแรกจะเป็นเพียงคราบจุลินทรีย์ที่เกาะอยู่บนผิวฟัน มีลักษณะนิ่มและสามารถแปรงออกได้ แต่เมื่อใดที่มีแร่ธาตุจากน้ำลายมาผสมด้วย จะกลายเป็นคราบหินปูนที่มีลักษณะเป็นของแข็ง ไม่สามารถแปรงเองได้ ต้องกำจัดออกด้วยเครื่องของมือทันตแพทย์เท่านั้น
ทิ้ง คราบหินปูน ไว้เป็นเวลานาน เสี่ยงเหงือกอักเสบ จะส่งผลเสียและอันตรายแค่ไหน ?
หินปูน มีเชื้อแบคทีเรียสะสมเป็นจำนวนมาก เมื่อปล่อยไว้นานเกินไปจะสร้างสารพิษทำอันตรายต่ออวัยวะรอบ ๆ ฟัน ได้แก่ เอ็นยึดปริทันต์ กระดูกเบ้าฟัน และเหงือก ในร่างกายจะมีการปล่อยสารกระตุ้นการอักเสบ เพื่อตอบสนองต่อสารพิษที่แบคทีเรียปล่อยออกมา จึงทำให้เกิด “โรคเหงือกอักเสบ” ในช่วงแรก จะสังเกตได้จากการมีเหงือกบวมแดง หรือมีอาการเลือดออกขณะแปรงฟัน และถ้าหากปล่อยไว้ไม่ได้รักษา จะเกิดการลุกลาม ทำให้เหงือกร่น และเอ็นยึดปริทันต์รวมถึงกระดูกเบ้าฟัน โดนทำลายจากสารพิษที่แบคทีเรียปล่อยออกมา เรียกว่าการเกิด “โรคปริทันต์อักเสบ” เมื่ออวัยวะที่ช่วยยึดฟันให้คงอยู่ในกระดูกเบ้าฟันเหล่านี้น้อยลง จึงส่งผลให้เกิดอาการฟันโยก
รวมถึงหินปูนจากการสะสมของคราบอาหารส่งผลให้มีกลิ่นปาก สร้างความไม่มั่นใจให้เราได้ บางรายที่มี หินปูน สะสมในร่องเหงือกลึกอาจทำให้เกิดหนองปริทันต์ ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการบวมบริเวณช่องปากและใบหน้าได้
ขูดหินปูนครั้งแรกเจ็บมั้ย?
เวลาที่เราขูดหินปูนเสร็จใหม่ ๆ ส่วนใหญ่จะรู้สึกปากสะอาด โล่งสบาย แต่บางคนอาจมีอาการเสียวฟันเมื่อดื่มน้ำเย็นได้ ซึ่งเป็นเพียงชั่วคราวเท่านั้น ถ้าในกรณีเป็นโรครำมะนาดที่มีหินปูนเกาะมากเป็นแผง หลังขูดหินปูนออกอาจรู้สึกเหมือนฟันโยก เนื่องจากเชื้อโรคได้ทำลายกระดูกรอบรากฟันไปบางส่วน ทำให้ฟันแข็งแรงน้อยลง พอขจัดคราบหินปูนออก ฟันที่เคยถูกเชื่อมยึดกันเป็นแผงก็เป็นอิสระต่อกัน จึงรู้สึกว่าฟันโยกได้เป็นปกติ
วิธีป้องกันไม่ให้เกิดหินปูน
เนื่องจากหินปูนมีจุดเริ่มต้นจากคราบอาหารที่ไม่ถูกกำจัดออก การทำความสะอาดคราบอาหารในช่องปากเป็นประจำอย่างถูกวิธี จึงช่วยลดการเกิดหินปูนได้เป็นอย่างดี สามารถทำได้โดยการแปรงฟัน เน้นบริเวณร่องเหงือกของคอฟัน ซึ่งเป็นจุดที่คราบอาหารจะสะสมได้ง่าย
โดยวิธีที่นิยมใช้กันคือ “เอียงแปรง 45 องศา เข้าหาตัวเอง ขยับเบา ๆ แล้วปัดเข้าหาด้านบดเคี้ยว” ร่วมกับการทำความสะอาดร่องเหงือกของซอกฟัน ซึ่งเป็นจุดที่แปรงสีฟันจะเข้าไปไม่ถึง และเป็นบริเวณที่เกิดการลุกลามของโรคปริทันต์ได้อย่างรวดเร็ว โดยการทำความสะอาดซอกฟัน สามารถทำได้หลายวิธี เช่นการใช้ไหมขัดฟัน แปรงซอกฟัน หรือแปรงกระจุก
แปรงฟันอย่างน้อย 2 ครั้งต่อวัน เวลาเช้าและเย็น ถ้าสามารถแปรงฟันกลางวันได้ยิ่งดี หรือให้บ้วนน้ำ 2-3 ครั้ง หลังมื้อกลางวัน และหลีกเลี่ยงของหวานระหว่างมื้อ หรือถ้าหากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับวิธีการแปรงฟันอย่างถูกวิธี สามารถปรึกษาทันตแพทย์ให้ช่วยแนะนำได้ >> ถามมาตอบไปทุกปัญหาทันตกรรม
แล้วหินปูนถูกกำจัดออกได้อย่างไร ?
ปัญหาคราบหินปูน เป็นปัญหาช่องปากที่ควรได้รับการดูแลจากทันตแพทย์ตามความเหมาะสม สำหรับช่วงอายุที่สามารถเข้ารับการขูดหินปูนได้นั้น ปกติแล้วไม่ได้มีการกำหนดตายตัว อาศัยการตรวจสุขภาพช่องปาก ถ้าหากถึงเวลาที่ควรได้รับการขูดหินปูนทันตแพทย์จะแนะนำ ความถี่ที่เหมาะสมในการขูดหินปูนให้
- สำหรับคนทั่วไปที่มีอาการเหงือกอักเสบเพียงเล็กน้อย ควรขูดหินปูนทุก 6 เดือน แต่ถ้าหากมีอาการของร่องลึกปริทันต์ด้วย ควรได้รับการขูดหินปูนทุก 3-4 เดือน
- การกำจัดหินปูน ทำได้ด้วยการขูดหินปูนโดยเครื่องมือของทันตแพทย์ เนื่องจากหินปูนมีลักษณะแข็ง จะไม่ถูกกำจัดโดยการแปรงฟันหรือทำความสะอาดซอกฟันได้เหมือนคราบอาหาร ในบางรายที่มีหินปูนในร่องเหงือกลึก จำเป็นจะต้องทำการขูดหินปูนร่วมกับการเกลารากฟันให้เรียบ เพื่อลดการสะสมของหินปูนในบริเวณร่องเหงือกลึก
- โดยระยะเวลาที่แนะนำให้ทำการขูดหินปูน คือทุก 6 เดือน – 1 ปี ขึ้นกับปริมาณหินปูนที่สะสม และความสามารถในการทำความสะอาดช่องปากของเรา
คราบหินปูน ขูดออกเองได้มั้ย?
ในบางรายที่มีคราบหินปูนมาเกาะจนเห็นได้ชัด จนอยากหาอะไรแหลม ๆ แข็ง ๆ มาขูดเอง ขอเตือนไว้ก่อนว่าอย่าทำเป็นอันขาด! เพราะนอกจากจะเอาคราบหินปูนจากฟันไม่ได้แล้ว อุปกรณ์และวิธีการที่ผิดวิธีอาจจะทำให้เกิดอาการบาดเจ็บ เกิดแผลในช่องปาก เลือดออก หรือเหงือกอักเสบบวมได้
ฉะนั้นถ้าต้องการกำจัดคราบหินปูน ควรให้ทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเป็นผู้ดูแลสุขภาพช่องปากให้ และให้เอาคราบหินปูนออกอย่างถูกวิธี
