ทันตกรรมผู้สูงอายุ : แนวทางการดูแลฟันในวัยเกษียณ
เมื่อเข้าสู่วัยเกษียณ สุขภาพในช่องปากมีผลต่อคุณภาพชีวิตมากกว่าที่คิด ทั้งการเคี้ยวอาหาร การออกเสียง ความมั่นใจเวลาเข้าสังคม และความสัมพันธ์กับโรคเรื้อรังต่าง ๆ มาทำความเข้าใจเกี่ยวกับสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ เพื่อให้คุณและคนในครอบครัวใช้เป็นแนวทางดูแลฟันและเหงือกอย่างถูกต้อง ปลอดภัย และเหมาะสมกับคนในวัยที่อายุเริ่มมากขึ้นกัน
ฟันและเหงือก “เปลี่ยนแปลง” อย่างไรเมื่ออายุมากขึ้น
- เคลือบฟันสึกและสีฟันเข้มขึ้น
เคลือบฟันบางลงจากการใช้ฟันหลายสิบปี ร่วมกับการกัดฟัน บดฟัน และกรดจากอาหารและเครื่องดื่ม ทำให้สีฟันดูเหลืองเข้มเพราะชั้นเนื้อฟันด้านในเด่นขึ้น
ผลกระทบ: เสียวฟันเมื่อกินของร้อนและเย็น ฟันบิ่นง่าย เกิดรอยสึกบริเวณคอฟัน - เหงือกร่นและคอฟันสึก
เอ็นยึดฟันและเหงือกเสื่อมตามวัย บวกพฤติกรรมแปรงแรงและโรคเหงือก ทำให้เหงือกร่น คอฟันสึก และรากฟันพ้นเหนือเหงือก
ผลกระทบ: เสียวฟันมากขึ้น เกิดฟันผุได้ง่าย และมีคราบหินปูนตามคอฟัน - น้ำลายลดลง ปากแห้ง
ต่อมน้ำลายผลิตน้อยลง หรือเกิดจากผลข้างเคียงของการทานยา เช่น ยาความดัน ยาแก้แพ้ ยาต้านซึมเศร้า เป็นต้น
ผลกระทบ: ปากเหนียว กลืนลำบาก มีกลิ่นปาก มีแผลในปาก ฟันผุเร็วโดยเฉพาะบริเวณคอฟันและรากฟัน - กระดูกยึดฟันค่อย ๆ ละลาย เกิดโรคปริทันต์อักเสบ
กระดูกที่ยึดฟันค่อยๆ ลดลงจากอายุ หรือเกิดโรคเหงือกเรื้อรัง อักเสบ มีเลือดออกตามไรฟัน
ผลกระทบ: ฟันโยก เคี้ยวได้ไม่เต็มที่ เสี่ยงสูญเสียฟัน - การเรียงตัว การสบฟันเปลี่ยนไป
ฟันเคลื่อนตัวตามแรงบดเคี้ยว ทำให้ฟันมีการขยับไปจากเดิม หรือผลของการสูญเสียฟันบางซี่ ทำให้แนวสบฟันเปลี่ยนไป
ผลกระทบ: อาหารติดตามซอกฟัน เกิดรอยสึกเฉพาะจุดบนฟัน ปวดข้อต่อขากรรไกร - งานอุดฟัน ครอบฟัน สะพานฟัน “เสื่อมสภาพ”
วัสดุแต่ละอย่างมีอายุการใช้งาน ขึ้นอยู่กับการใช้งาน เมื่อใช้ไปนาน ๆ และดูแลไม่ดี อาจเกิดการเสียหายและประสิทธิภาพลดลงได้
ผลกระทบ: ต้องแก้ไขฟันใหม่เพื่อประสิทธิภาพที่ดีเหมือนเดิม - กระดูกยุบตัวลง
คนที่ใส่ฟันปลอมแบบถอดได้ อาจเจอกับปัญหาเหงือกและกระดูกยุบตัวตามเวลา ทำให้ฟันปลอมที่พอดีเมื่อก่อนกลายเป็น “หลวม”
ผลกระทบ: เจ็บเวลาบดเคี้ยว ฟันปลอมหลุดง่าย พูดไม่ชัด เคี้ยวไม่มั่นคง
แนวทางป้องกันปัญหาสุขภาพช่องปากที่เหมาะกับ “ผู้สูงอายุ” โดยเฉพาะ
1) ทำความสะอาดให้ถึง “ซอกฟัน คอฟัน ขอบเหงือก”
- แปรงฟัน: วันละ 2 ครั้ง
- ยาสีฟัน: มีส่วนผสมของฟลูออไรด์
- การแปรง: วางขนแปรงเอียง 45° ที่ขอบเหงือก ขยับสั้นๆ เบาๆ แล้วปัดออก
- ลักษณะแปรงสีฟัน: ขนนุ่ม หัวเล็ก มือจับถนัด หากกำลังมือไม่ดี แปรงไฟฟ้าช่วยได้มาก
- ทำความสะอาดซอกฟันทุกวัน: ใช้ไหมขัดฟันทุกครั้งหลังแปรงฟัน
- ฟลูออไรด์เสริม: น้ำยาบ้วนปากผสมฟลูออไรด์ช่วยลดฟันผุ โดยเฉพาะผู้มีเหงือกร่นหรือปากแห้ง (ใช้ตามคำแนะนำของทันตแพทย์หากต้องการความเข้มข้นสูง)
2) จัดการ “ปากแห้ง”
- ดื่มน้ำ: จิบน้ำบ่อย ๆ หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มหวาน และแอลกอฮอล์
- เคี้ยวหมากฝรั่ง: โดยเป็นแบบไร้น้ำตาล เพื่อกระตุ้นน้ำลาย หากเคี้ยวได้
- หลีกเลี่ยง: น้ำยาบ้วนปากที่ผสมแอลกอฮอล์ เพราะยิ่งทำให้ปากแห้ง
3) ดูแล “ฟันปลอม” ให้สะอาด
- ทำความสะอาดฟันปลอม: ต้องทำทุกวันโดยใช้สบู่อ่อนหรือน้ำยาทำความสะอาดเฉพาะ
- แช่ฟันปลอม: แช่ในน้ำสะอาดหรือเม็ดฟู่ทำความสะอาด ตอนกลางคืน และงดใส่นอน เพื่อให้เหงือกพัก
- หากเกิดอาการต่อไปนี้ ควรรีบพบทันตแพทย์: กดเจ็บ หลวม พูดหรือเคี้ยวลำบาก
4) พบแพทย์เป็นระยะ
- ตรวจสุขภาพช่องปากและขูดหินปูน: ทุก 6 เดือน
เมื่อต้องทำฟันต้องบอกข้อมูลสุขภาพให้ครบ
ผู้สูงอายุหลายท่านมียาหลายชนิดและโรคประจำตัว การบอกข้อมูลเหล่านี้ให้ครบ ช่วยให้การรักษาปลอดภัยและคุณหมอวางแผนการรักษาได้เหมาะสมมากขึ้น
- แจ้งรายการยาทั้งหมด: ยาความดัน เบาหวาน ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ยากระดูกพรุน เป็นต้น
- แจ้งระดับน้ำตาล ความดันล่าสุด และโรคประจำตัว
- แจ้งประวัติผ่าตัดหัวใจ ลิ้นหัวใจ ใส่ข้อเทียม (หากมี) เพื่อประเมินความจำเป็นของการป้องกันการติดเชื้อก่อนทำฟัน
เคล็ดลับเพิ่มเติม: แนะนำให้พกสมุดยา หรือถ่ายรูปฉลากยามาให้ทันตแพทย์ดู เพื่อช่วยลดความสับสนของชื่อยาและขนาดยา
สัญญาณเตือนที่ไม่ควรละเลย
หากพบว่ามีอาการเหล่านี้ ควรนัดตรวจโดยเร็ว ไม่ต้องรอถึงรอบ 6 เดือน
- ปวดฟัน เสียวฟันเรื้อรัง เคี้ยวแล้วสะดุ้ง
- เหงือกบวม เลือดออกง่าย มีกลิ่นปากมากขึ้น
- มีแผลในปาก เกิน 2 สัปดาห์ ไม่หาย
- ฟันโยก ล้ม แนวสบฟันเปลี่ยนทันที
- ฟันปลอมกดเจ็บ รู้สึกแน่น หรือหลวมจนพูดไม่ถนัด
- กลืนลำบาก น้ำหนักลดโดยไม่ทันตั้งตัว
ทำไมการดูแลช่องปากจึงสำคัญในวัยเกษียณ ?
การมีสุขภาพช่องปากที่ดีช่วยให้สามารถเคี้ยวอาหารได้หลากหลาย ร่างกายได้รับสารอาหารครบถ้วน ลดโอกาสขาดสารอาหาร ลดการอักเสบเรื้อรังในเหงือก ซึ่งสัมพันธ์กับโรคระบบต่าง ๆ ในร่างกาย และทำให้ พูดคุย ยิ้มแย้ม ได้อย่างมีความมั่นใจในชีวิตประจำวันมากขึ้น
Your Smile Dental Clinic พร้อมดูแลคุณ
Your Smile Dental Clinic คลินิกของเรามุ่งเน้นงานทันตกรรมแบบองค์รวม ตรวจละเอียด วางแผนร่วมกันกับคุณและครอบครัว โดยคำนึงถึงโรคประจำตัว ยาที่ใช้ และเป้าหมายการใช้ชีวิตของแต่ละคน ดูแลทีมแพทย์มากประสบการณ์และเชี่ยวชาญทุกเคส
หากคนในครอบครัวของคุณกำลังก้าวสู่วัยเกษียณ เราอยากแนะนำให้คุณพาท่านมา “เช็กสุขภาพช่องปาก” เป็นประจำ อย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง หรือมาโดยเร็วที่สุดทุกครั้งที่รู้สึกมีอาการผิดปกติในช่องปาก เพื่อเริ่มต้นแผนดูแลที่เหมาะกับช่องปากของคนที่คุณรัก
